Haber Ekspres 26.05.2013
http://www.haberekspres.com.tr/yoneticinin-bes-hali-makale,1875.html
İsmin beş hali olur da yöneticinin beş hali olmaz mı? Bal gibi olur:
1-İdareci
2-Yönetici
3-Yönetişici
4-Yönetişimci
5-Lider
Bana ait bu sınıflandırma yıllarca edinilen yöneticilik deneyimlerine ve gözlemlere dayanıyor! Ancak bilimsel’ değil; olsa olsa filimsel’!
İşin bilimsel’ tarafını Ege Üniversitesi İktisat ve İdari Bilimler Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof. Dr. Oğuzhan Altay dostum, yazdığı çok başarılı bir derlemesinde ele almış! Yönetimden yönetişime kamu sektöründe dönüşüm’ başlıklı yazısında sanatların en eskisi, bilimlerin en yenisi’ olarak nitelenen yönetim’in, başkaları aracılığıyla iş görmek’ tanımına da yer vermiş, Sevgili Oğuzhan… Derlemede yönetimin fonksiyonları; planlama, örgütlenme, yürütme, koordinasyon ve denetim’ şeklinde ele alınmış. Yöneticide bulunması gereken temel yetkinlikler ise güven ilişkisi oluşturma, liderlik özellikleri sergileme, iletişim ve sosyal ilişkiler kurma, risk üstlenme, gelişim ve değişim için ortam hazırlama’ biçiminde sayılmış.
Yazıda en çok ilgimi çeken yer yönetici ile lider arasındaki farkları gösteren bölüm oldu. Yöneticinin nitelikleri idareci, tekrarcı, devam ettirici olması; sistem ve yapılar üzerinde odaklanması ve denetime güvenmesi’ olarak sayılırken; liderin özellikleri yenilikçi, orijinal, geliştirici ve dürüst olması; insanlar üzerinde odaklanması ve doğruluğa güvenmesi’ olarak değerlendirilmiş.
Lider ile yönetici arasındaki bu ayrıma tamamen katılıyorum. Gelişmiş ülkelerde lider’ özelliklerine sahip kişilerin küçük yaşlardan itibaren bulunup, yeteneklerinin geliştirilmesi için büyük çaba sarf ediliyor. Türkiye’de ise eğitim sistemi aracılığıyla bu kişiler zorla normalleştiriliyor’; yükselmemeleri içinse uğraş veriliyor. Kazayla birisi yükselmeye başlarsa, önünün kesilmesi ve ayağının kaydırılması için ayak oyunları yoğunlaşıyor hemen; özellikle de devlet sektöründe!
Gelelim idareci’ye! Bir yerde okumuştum; yıllarca aynı makamın şoförlüğünü yapan birine, o makama yeni gelen biri sormuş, “Bu kadar zamandır, bu kadar farklı kişiyle çalıştın; bunu nasıl başardın?” diye! “Ben gidene değil, gelene bakarım” diye yanıtlamış, şoför. İşte idareci’ tipini en iyi açıklayan sözcük dizisi bu! Son yıllarda gelene Ağam’, gidene Paşam’ diyen idareciler pek revaçta!
Yönetişimci’ sözcüğünü açıklamak için önce yönetişim’in ne olduğunu anlayalım… Yönetmek’ ile yönetişmek’ arasındaki ilişki, “öpmek” ile “öpüşmek” arasında ilişkiyi andırıyor; yani “yönetişim” yönetime oranla daha paylaşımcı ve güzel bir şey. Yönetişimcilerin büyük bölümü iyi eğitim görmüş, bilime önem veren ve teorik bilgilerini pratikte iyi uygulayan başarılı insanlar!
Yönetişiciler’i sona sakladım, çünkü patenti bana ait! Gördükleri eğitim iyi olsa bile, teorik bilgilerini pratiğe dökemiyor, yönetişiciler! “Ses olsa bile görüntü yok” anlayacağınız! Bir özellikleri de yetki sahibi olduklarında değişim göstermeleri; muhalefette iken son derece demokrat’ demeçler verenler yetkiye kavuşunca otokrat’ kesiliveriyorlar! Tribünlere oynamayı seven bu kişilerin söyledikleri ve yaptıkları birbirine paralel olmadığı gibi, doksan derece açı bile oluşturabiliyor.
Yöneticinin nitelikleri neden mi önemli? Çünkü “Toplumsal gelişmenin de, çürümenin de temelinde yöneticilerin tavırları yatar”, geçtiğimiz yüzyılın en büyük lideri olduğu tüm dünya tarafından kabul edilenMustafa Kemal Atatürk’e göre!
Haftanın sözü: “İşi doğru yapana yönetici, doğru işi yapana lider denir.”  Warner Bennis
