Atatürk’ü niteleyen sıfatlardan O’na en çok yakışanları “Önder” ve “Lider”, kanımca. Atatürk’ün liderlik özelliklerini irdeleyen Adnan Nur Baykal’ın yazdığı “Yöneticiler İçin Yeni Bir Bakış-Mustafa Kemal Atatürk’ün Liderlik Sırları” (Sistem Yayıncılık) kitabının ardından Ermeni sorunu konusunda çok başarılı çalışmalardan tanıdığımız Prof. Dr. Hikmet Özdemir’in, “Atatürk’ün Liderlik Sırları” kitabını okuma fırsatı buldum. Birer solukta okuduğum her iki kitap da başucumdaki yerlerini aldılar.

Baykal, Atatürk’ün sahip olduğu 50 liderlik özelliğini şöyle sıralamış:
Açık, bilgi ve tecrübe sahibi, cesur, çevre bilincine sahip, dayanıklı, esnek, espri sahibi, fedakar, gerçekçi, göreve talip, güvenilir, hazırlıklı, hedefe yönelik, kararlı, hesap adamı, insan sarrafı, liyakat aşığı, mükemmeliyetçi, müsamahalı, müteşebbis, mütevazı, öğrenme azmine sahip, öncü, prensip sahibi, problem çözücü, programlı, sıra dışı, strateji bilincine sahip, vizyon sahibi, zaman mevhumuna sahip olma; bilgi toplama, soyut düşünebilme, ikna etme, kamuoyu oluşturma, çabuk karar verebilme, karar verme, konuşma ve yazma, örgütleme, yönetme ve zamanlama yetenekleri; bilgilendirme, karşısındakini dinleme ve sorumluluk alma alışkanlıkları; adam yetiştirme, kendini bilme, emrivakiye izin vermeme, kendine güvenme, inisiyatif kullanma, insana değer verme, yaptığı işe güvenme, olacakları tahmin edebilme.
Baykal, bu özelliklerin her birini Atatürk’ün sözleri ve yakın çevresinin naklettiği anekdotlarla süslemiş.
* * *
Özdemir ise Atatürk’ün liderlik sırlarını 12 başlık altında incelemiş:
Çalışkan, akılcı ve cesur olmak; vatanına ve ulusuna kendini adamak (idealist olmak); gücünü ulustan ve onun temsilcisinden almak; doğru zamanda doğru karar almak ve uygulamak; savaşı ve barışı planlamak ve yönetmek (kriz yönetimi); düşüncelerini ulusla paylaşmak; ulusu dinlemek ve popülizmden uzak durmak; sağlam bir tarih bilgisiyle zamanın önünde koşmak (milli vizyon); ekonomide öncülük; orduyu yurttaşların eğitimi sürecine katmak; laik, Cumhuriyetçi ve katılımcı yönetimi aramak; gerçekçi ve bilgiye dayalı milliyetçilik (milli siyaset); her alanda uygar dünya ile yarışmak (milli ülkü).
Özdemir, kitabında bu nitelikleri çok sayıda kaynaktan yararlanarak bir bilim adamı titizliği ve özeniyle nakış gibi işlemiş.
* * *
Baykal’ın kitabını çok kolay okunması ve akılda kalıcı anekdotlar içermesi nedeniyle okuma alışkanlığı olmayanlara bile öneririm. Özdemir’in kitabı ise tarihçi bir bilim adamının elinden çıkmasına karşın çok duru ve akıcı bir Türkçe’yle yazılmış, her Atatürkçünün elinde bulunması gereken bir kitap. Her iki kitabın da “Lider” sıkıntısı çeken Türkiye için son derece yararlı olduğu kanısındayım.
(Prof. Dr. Ülgen Zeki Ok’un kaleminden, okulgen@superonline