Haber Ekspres 25.09.2011
http://haberekspres.com.tr/uygur-turkleri–makale,773.html
Yaklaşık 10 gündür Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi‘ndeyiz! Verimli geçen bilimsel kongrenin ardından bir taraftan turistik yörelerini gezerken, bir taraftan da birçok Uygurlu soydaşımızla tanışma ve görüşme fırsatı bulduk.
Uygur Türkleri Türkiye’ye ve Türklere çok sempati besliyor. Hem fiziksel hem de duygusal açıdan Türkiye Türklerine çok benzeyen Uygurluların işlettikleri kafeterya veya lokanta türü işletmelerin çoğunda televizyonlarda Türk dizileri gösteriliyor, Türkçe şarkılar çalınıyor. Yıllar önce Dünya Kupası’nda Çin’le yaptığımız ve 1-0 kazandığımız maçtan sonra Çinlilerle Türkiye’yi destekleyen Uygurlular arasında ciddi olaylar yaşanmış.
Üniversitede okuyan, yüksek lisans veya ihtisas yapan gençler yükselebilmek için başkalarından daha fazla çalışmak zorunda kaldıklarından son derece iyi bir organizasyon yeteneği kazanmışlar. Eğitimlerinin bir bölümünde Türkiye’ye gelmeye can atan bu gençlere destek olmak gerek.
Urumçi‘de Jeoloji ve Mineral Müzesi‘ni gezdik, ancak Tarih Müzesi‘ndeki kadın mumyasını görmek kısmet olmadı. Geceleri yediğimiz Uygur yemekleri lezzetli, izlediğimiz folklorik dans gösterileri muhteşemdi. Red Mountain‘dan şehrin yeni ve modern binalarının manzarasını izledik; Türk yemeklerini özleyince İstanbul Lokantası‘nda şiş kebabından baklavasına, dönerinden fırın sütlacına kadar her şeyi bulduk. Tianshan Dağı’ndaki Tianchi (Heavenly) Krater Gölü‘nde tekne turu ve uzayıp giden şelalelerde güzel fotoğraflar çektik.
Bölgenin en turistik bölgelerinden Turfan‘daki “Karez” adı verilen tarihi yer altı sulama kanalları, atalarımızın teknolojide ulaştığı noktayı anlamak açısından mutlaka görülmeli. Kapadokya’yı andıran Jiaohe Antik Şehri ve Bizaklik Buda Mağaraları da öyle! Deniz düzeyinin 150 metre altında olması nedeniyle sıcak olan Turfan‘da mevsim dışı sebze ve meyve yetişiyor; “turfanda” sözcüğü buradan geliyor.
Tam anlamıyla bir Uygur şehri olan son durağımız Kaşgar‘a uçakla geçtik. Burada görülmesi gereken yerlerin başında ilk Türkçe sözlük Divan-ı Lügat-it Türk‘ün yazarı Kaşgarlı Mahmut’un ve Kutadgu Bilig‘in (Mutluluk Bilgisi) yazarı Yusuf Has Hacip’inTürbeleri ile Eidgah Camisi geliyor. Sosyoekonomik durumun düşük olduğu şehirde elektrikli motosiklet kullanan etekli ve türbanlı kadınlarla dev Ülker ve İhlas reklamları dikkatleri çekiyor! Kaşgar yakınındaki Artuş (kökeni ardıç ağacı) kasabasındaki kadınlar çok daha modern görünümlü; buradaki İznik çinilerine benzer çinilerle kaplı Sultan Sutuk Buğrahan Türbesi de görülmeye değer.
Urumçi’ye nasıl gidilir diyorsanız! Haftada bir gün İstanbul’dan doğrudan uçmak olası; diğer seçeneklerse Azerbaycan veya Kazakistan bağlantılı uçuşlar.
Meraklısına önerilir!
