Hürriyet Ege 02.09.2010
http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=15689616&yazarid=201&tarih=2010-09-02
Mevlana ve Beethoven arasında nasıl bir bağlantı mı var? Ludwig van Beethoven, “Atina Harabeleri” adlı eseri içinde yer alan “Derviş Korosu”nu bestelerken “Ey Ki Hezâr Âferin” sözleriyle başlayan bir Mevlevi Ayini’nden esinlenmiş.
Yeditepe Üniversitesi Antropoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Feza Tansuğ “Müzik Tarihi” dergisinde yer alan bilimsel makalesinde Beethoven’ın bu ünlü eserini yazarken faydalandığı kaynağın, uzmanlar için 200 yıldan beri bir bilmece olduğunu belirtiyor. İki yıldan uzun süren araştırmaların sonunda elde edilen kanıtlar, Beethoven’ın eseri yazarken, Fransız tüccar Jean Antoine du Loir’ın İstanbul’da dinleyip, 1654’te Paris’te yayımladığı notalardan yararlandığını göstermiş. “Atina Harabeleri” bir bölümü dışında bugüne dek Türkiye’de sahnelenmediği için bu durum fark edilmemiş.
Olayı, “Büyük tasavvuf üstadı, şair, hümanist ve besteci Mevlana’nın düşüncesinin, bir başka hümanist ve besteci Beethoven’ın Atina Harabeleri adlı muazzam eserinde buluşması” olarak yorumlayan Prof. Dr. Tansuğ’a göre “Derviş Korosu”, Mevlevi müziğinin uluslararası sanat müziğine etkilerinin ilk örneğini oluşturuyor.
Eserin Türkiye’de ilk kez İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti etkinlikleri kapsamında seslendirileceğini açıklayan Tansuğ, Beethoven’ın Türk musikisi hakkında varsayılandan çok daha fazla bilgisi olduğunu, yazdığı birkaç Türk marşından başka, en son ve en büyük eseri kabul edilen “9. Senfoni”nin son bölümüne de mehter müziğinin özelliklerini yansıtan bir “Türk müziği” eklediğini söylüyor.
Konu Hürriyet Daily News’ta Erisa Dautaj Şenerdem tarafından da incelenmiş. Dilerseniz, “Derviş Korosu”nu ve “Mevlevi İlahi”sini www.hurriyetdailynews.com/n.php?n=beethoven-was-inspired-by-a-mevlevi-piece-for-his-chorus-of-dervishes-2010-07-11 adresinde yer alan bağlantıları tıklayarak dinleyebilir ve notalarını karşılaştırabilirsiniz.
Bornova Anadolu Lisesi’nden sınıf arkadaşım etnomüzikolog Prof. Dr. Feza Tansuğ’u bu önemli buluşu nedeniyle candan kutlarım.
(Prof. Dr. Ülgen Zeki Ok’un kaleminden, okulgen@superonline.com
)
