Yıllardır kafamı kurcalayan bu sorunun yanıtını Amerika’da yaşayan bir arkadaşımın gönderdiği e – posta sayesinde öğrendim.
Aynı soruyu kafasına takan Giancarlo Casale adlı bir gazeteci konuyu araştırmaya başlar.
Karısı Brezilyalı olan bir arkadaşından hindinin Portekizce karşılığının “Peru” olduğunu öğrenir. Konunun kökenine inmek isteyen Casale bir Türk bulur ve hindinin Türkçe’sini ve hangi anlama geldiğini sorar. Hindinin “Hindistan’dan, Hindistan’a ait” anlamına geldiğini öğrenince şaşırır. Konuyu derinleştirmeye karar veren İtalyan kökenli yazar, “mısır”ın İtalyanca karşılığı “grano Turco” yani “Türk tahılı” iken, Türkçe’de “Mısır” ülkesinin de aynı biçimde yazıldığını öğrenir.
* * *
Yeniden hindiyi araştırmaya dönen gazeteci, kelimenin Fransızca, Almanca ve Rusça’da da Türkçe’de olduğu gibi “Hindistan’dan” anlamına geldiği bilgisini alır. Hindistan’a yönelik ipuçları artınca, bir lise arkadaşının karısına Hindistan’da hindiye ne ad verildiğini sorar.
“Bilmiyorum, çünkü Hindistan’da hindi yok” yanıtını alan Casale, profesyonel yardım olmaksızın bu sorunu çözemeyeceğini anlar ve Harvard Üniversitesinde Türk dilleri konusunda tanınmış bir filolog olarak görev yapan Prof. Şinasi Tekin’e başvurur.
Prof. Tekin bu karmaşık sorunu şöyle aydınlatır: “Türkiye’de yaşayan ‘çulluk’ adlı hindiye benzeyen, ancak daha küçük ve eti çok lezzetli olan bir kuş türü vardır. Amerika’nın keşfinden önce İngiliz tüccarlar çulluğu keşfedip ithal etmişler; kısa sürede popüler olan bu kuşa ‘Turkey bird (Türkiye kuşu)’ veya kısaca “turkey” adını vermişler. Daha sonraları Amerika’ya gelen İngilizler burada gördükleri hindiyi çullukla karıştırmış ve yanlışlıkla ‘turkey’ olarak adlandırmışlar. İngilizler dışındakiler ise aynı hataya düşmemiş, hindiye ‘Hint’, ‘Peru’ veya ‘Etiyopya’ kuşu gibi adlar vermişler. Sonradan Amerikalılar bu kümes hayvanını tüm dünyaya ihraç etmişler, Türkiye’de bile insanlar çulluğu unutup, hindi eti yemeye başladılar. Bu durum utanç vericidir; çünkü çulluk hindiden çok, ama çok daha lezzetlidir.”
* * *
Sonuç olarak, hindinin “turkey” olmasında bizim herhangi bir suçumuz söz konusu değil. Özellikle yılbaşlarında ve Şükran Günleri’nde adi şakalara maruz kalan yurt dışındaki vatandaşlarımıza, hindiye “turkey” denmesinin nedeninin çullukla hindiyi ayırt edemeyen İngilizler olduğunu anlatmalarını öneririm.