“YÖNETİŞİCİ” diye bir sözcük yok demeyin hemen; yoksa da olmalı! Neden mi? Anlatayım.
Son zamanlarda moda bir terim var “yönetişim” diye. Yönetimden farkı kabaca şöyle: “Öpmek“ile “öpüşmek” arasında nasıl bir ilişki veya fark varsa, “yönetmek” ile “yönetişmek” arasında öyle bir ilişki veya fark var. Yani “yönetişim” iyi bir şey… İyi yöneticiler “yönetişim” sözcüğünü kullanmasalar bile yönetişimin kurallarını uygularlar. “Yönetişici” olarak adlandırdıklarıma gelince…
Yönetişiciler bol bol yönetişimden ve onun faziletlerinden dem vurmalarına karşın, yönetişimin kurallarının tam tersini uygularlar. Yönetebilme erkine sahip olmayan bu kişileri “yönetici” olarak nitelendirmek olanaksız; idare etme yetenekleri de bulunmadığından “idareci” olarak da adlandırılamazlar. Bu nedenle en iyisi bunlara “yönetişici” demek…
*   *   *
Yönetişiciler göreve geldiklerinde ilk iş “vizyon” ve “misyon” konusunu ele alırlar. Günlerce düşünürler, “vizyon“ları ve “misyon“ları ne olsun diye…
Devamlı “liyakat”ten söz ederler; ama kendileri ikinci sınıf olduklarından, en yakınlarına üçüncü sınıf insanları alırlar. “Katılımcılık” ve “ekip çalışması“ndan söz ederler ama tüm kararları bir kişi verir; kurullarsa doğru dürüst toplanamaz bile. “Hukukun üstünlüğü” derler, hukuku çıkarlarına alet ederler; “şeffaflık, ahlak, erdem” derler, kapalı kapılar ardında çevirmedikleri dolap yoktur.”İletişim” derler, dar ekiplerinin dışındakilere randevu bile vermezler; “birlik, beraberlik” derler, insanları bölerler.
*   *   *
Yönetişiciler Makyevelist’tir. Hedefe giden yolda her şey mubahtır onlara… Ortak özelliklerinden biri de “sahte Atatürkçü” olmalarıdır; eylemleri söylemleri ile taban tabana zıttır. Çok laf, az iş yaparlar. Ziya Paşa, “Aynası iştir kişinin, lafa bakılmaz” sözlerini sanki bu kişiler için söylemiştir. Kurumlarını geriye götürdükleri, tüm çalışanlara zarar verdikleri açıkça ortadayken, ayrılmak akıllarına bile gelmez; kendilerinden başka bir şey düşünmezler. Çünkü yaptıklarının hesabını er geç vereceklerini de hesaba katmazlar.
Yıllar boyunca yönetişimin kurallarını aynen uygulayan iyi yöneticiler de gördüm; tam tersini uygulayan yönetişiciler de… Sıkı sıkı sarıldım iyi yöneticilere, bir şeyler öğrenebilmek için; “yönetişiciler” dense olabildiğince uzak durdum. Sizlere de öneririm…
(Prof. Dr. Ülgen Zeki Ok’un kaleminden, ulgenok@ulgenok.net)