Milliyet Ege 31.08.2008

İkin­ci Dün­ya Sa­va­şı yıl­la­rın­da, ek­me­ğin kar­ne ile da­ğı­tıl­dı­ğı Tür­ki­ye’den, Al­man zul­mü­nün ya­nın­da aç­lık­tan kı­rı­lan Yu­na­nis­tan’a “Kur­tu­luş” ad­lı bir ge­mi ile yi­ye­cek yar­dı­mı başÂ­lar. Kı­ya­sı­ya sa­vaşÂ­ma­mı­zın üze­rin­den he­nüz 20 yıl bi­le geç­me­mişÂ­ken, yap­tı­ğı­mız sa­va­şın adı­nı ta­şı­yan “Kur­tu­luş” Ekim 1941  Ocak 1942 ta­rih­le­ri ara­sın­da Yu­na­nis­tan’a beş se­fer ya­pıp, 8 bin ton yi­ye­cek gö­tü­rür; an­cak al­tın­cı se­fe­rin­de ka­za so­nu­cu ba­tın­ca yar­dım­lar başÂ­ka ge­mi­ler­le sü­rer.
Ben­zer bir ola­yı İr­lan­da­lı­lar­la ya­şa­mı­şız. Lo­zan gö­rüşÂ­me­le­ri sı­ra­sın­da, bü­tün Av­ru­pa­lı­lar sü­rek­li aley­hi­mi­ze oy kul­la­nır­ken, hep le­hi­mi­ze par­mak kal­dı­ran İr­lan­da tem­sil­ci­si­ne Yah­ya Ke­mal bu­nun ne­de­ni­ni so­rar. Ya­nıt şöy­le­dir:
“Biz bir yan­dan aç­lık ve kıt­lık­tan kı­rı­lıp, bir yan­dan sal­gın has­ta­lık­la bo­ğu­şur­ken (1845-1849) di­ğer Av­ru­pa­lı­lar­dan hiç­bir yar­dım ve des­tek gör­me­dik. Ama si­zin Os­man­lı de­de­le­ri­niz, yar­dım ola­rak hem pa­ra hem de ge­mi­ler do­lu­su er­zak gön­der­di­ler. O zor gün­ler­de bi­ze in­san­ca, dost­ça uza­nan eli as­la unu­ta­ma­yız. Siz her za­man des­tek­len­me­ye la­yık bir mil­let­si­niz!”
* * *
Aç­lık fe­la­ke­ti sı­ra­sın­da Sul­tan Ab­dül­me­cid, İr­lan­da hal­kı­na on bin ster­lin yar­dım­da bu­lun­mak is­ter; fa­kat ken­di top­rak­la­rın­da bu­lu­nan böl­ge­ye sa­de­ce iki bin ster­lin ver­me­yi ka­rar­laşÂ­tı­ran İn­gil­te­re Kra­li­çe­si Vic­to­ri­a, Sul­tan’ın tek­li­fi­ne kar­şı çı­kar ve so­nuç­ta Os­man­lı ba­ğı­şı bin ster­li­ne iner. Ab­dül­me­cid bu­nun üze­ri­ne 1847 yı­lın­da İr­lan­da’ya ta­hıl yük­lü beş ge­mi gön­de­rir. İn­gi­liz­le­rin Dub­lin Li­ma­nı’na sok­ma­dık­la­rı ge­mi­ler, yük­le­ri­ni yet­miş mil uzak­lık­ta­ki Drog­he­da Li­ma­nı’na bo­şal­tır.
Ola­yın anı­sı­na Drog­he­da Be­le­di­ye­si’nce yap­tı­rı­lan şük­ran pla­ke­ti, 150 yıl ön­ce Türk ge­mi­ci­le­rin ağır­lan­dı­ğı es­ki be­le­di­ye sa­ra­yı­nın du­va­rı­na (şim­di­ki West­co­urt Ote­li) ça­kı­lır. Tö­ren­de ko­nu­şan İr­lan­da Bü­yü­kel­çi­miz Ta­ner Bay­tok, İr­lan­da asil­za­de­le­ri­nin pa­di­şaha gön­der­dik­le­ri ve ha­len Top­ka­pı Sa­ra­yı Mü­ze­si ar­şi­vin­de ko­ru­nan te­şek­kür mek­tu­bu­nu okur: “Aşa­ğı­da im­za­la­rı bu­lu­nan biz İr­lan­da asil­za­de­le­ri, be­ye­fen­di­le­ri ve sa­kin­le­ri, Ma­jes­te­le­ri ta­ra­fın­dan, acı çe­ken, ke­der­li İr­lan­da hal­kı­na gös­te­ri­len cö­mert ha­yır­se­ver­lik ve il­gi­ye en de­rin min­net­le­ri­mi­zi say­gıy­la tak­dim eder ve on­lar adı­na Ma­jes­te­le­ri ta­ra­fın­dan İr­lan­da hal­kı­nın ge­rek­si­nim­le­ri­ni kar­şı­la­mak ve acı­sı­nı din­dir­mek üze­re cö­mert­çe ya­pı­lan bin ster­lin­lik ba­ğış için te­şek­kür­le­ri­mi­zi arz ede­riz.” (Dış Po­li­ti­ka­da Bir ne­fes, Ta­ner Bay­tok, Rem­zi Ki­ta­be­vi)
* * *
Ken­di­si aç­ken bi­le, lok­ma­sı­nı da­ha aç olan­lar­la pay­la­şa­bil­miş “bar­bar ata­la­rı­mı­zı” say­gıy­la anı­yo­rum.
(Prof. Dr. Ül­gen Ze­ki Ok’un ka­le­min­den, ul­ge­nok@ul­ge­nok.net)