Son günlerini yaşamakta olan hükümetin başarılı olduğu alanları bulmak zorsa da en başarısız olduğu alan sanırım dış politika. İlk ve belki de en önemli yanlış iktidar olabilmek uğruna ABD’ye verilen, Irak’ta kuzeyden cephe açma sözüydü. Bu söz verilmemiş olsa ABD ile ilişkiler bu denli bozulmaz, Güneydoğu sorunu bu ölçüde büyümez, Kuzey Irak’taki Kürt liderler bu kadar küstahlaşamaz ve en önemlisi şehit cenazelerinde neredeyse her gün gözyaşları dökmezdik.
Dış politikada yapılan en büyük gafsa Abdullah Gül’ün ”Bunların hepsi yalandır, aslı yoktur” dediği ve Devlet Bakanı Ali Babacan imzasıyla Hazine’nin”http://www.treasury.gov.tr/duyuru/basin/dei/turkabdortakaciklama20030923.pdf” internet adresinde (Neden ”treasury”, hazineyi de mi sattık?) halen yer alan ”ABD-Türkiye finansman anlaşmasına ilişkin ortak açıklama” başlıklı anlaşma. ”Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye’ye 8.5 milyar ABD dolarına kadar kredi sağlayacak finansman anlaşmasını, bugün (22 Eylül 2003) imzalamışlardır” şeklinde başlayan anlaşmada ”Finansman anlaşması çerçevesinde her bir kredi çekişi, Türkiye’nin, ABD’nin ilgili yasasında belirlenen koşulları karşılamasına bağlıdır” denmekte.
* * *
Bu koşullardan biri de aynen şöyle: ”Türkiye’nin, Irak konusunda ABD Hükümeti ile işbirliği içerisinde olmasıdır.”
Dışişlerinin anlaşmayı doğrulayan açıklamasındaki ”Türkiye’nin Irak’a tek taraflı müdahalede bulunmaması hususu anlaşmanın ön koşulu haline hiçbir zaman gelmemiştir” sözleri gerçekle bağdaşmıyor.
Yani anlaşmada ”Türkiye, Kuzey Irak’a giremez” denmiyor, ama yazanlar ”Türkiye, ABD’nin izni olmaksızın Kuzey Irak’a giremez, yoksa para alamaz” anlamına geliyor.
* * *
Birleşmiş Milletler’in teröre destek olanlar listesinin başında yer alan Yasin El Kadı ile önce hiç görüşmediğini söyleyen başbakanın, görüştüğü ispatlanınca, ”Yasin El Kadı’ya sonuna kadar kefilim” demesi de ”teröristlere karşı çifte standart” konusunda Türkiye’nin elini zayıflatmıştır.
AB yolunda küçük ilerlemeler uğruna Güney Kıbrıs Rum Kesimi’nin, Kıbrıs’ın tamamını temsil eden Kıbrıs Cumhuriyeti olarak tanınması AKP’nin önemli dış politika konularında kapsamlı bir stratejiye sahip olmadığını açık seçik göstermektedir. Seçim sonrası oluşacak yeni hükümette en fazla yorulacak bakanlık Dışişleri, bu konuda en yoğun çalışacak kişi de Şükrü Elekdağ olacak sanırım. Gerçekleştiği taktirde, engin deneyimleri ile Elekdağ’ın kısa sürede önemli ilerlemeler kaydedeceğine inanıyorum.
(Prof. Dr. Ülgen Zeki Ok’un kaleminden, ulgenok@ulgenok.net)
