Önceki bir yazımda Atatürk’ün 1937 yılında yazdığı ve aynı yıl “Devlet Basımevi” tarafından basılan “Geometri” adlı kitaptan bahsetmiş ve kitapta yer alan, Atatürk tarafından türetilmiş “boyut, uzay, yüzey, düzey, çap, yarıçap, kesit, yay, çember, teğet, açı, açıortay, içters açı, dışters açı, taban, eğik, kırık, çekül, yatay, düşey, dikey, yöndeş, konum, üçgen, dörtgen, beşgen, köşegen, eşkenar, ikizkenar paralelkenar, yanal, yamuk, artı, eksi, çarpı, bölü, eşit, toplam, oran, orantı, türev, alan, varsayı, gerekçe” gibi sözcükleri anımsatmıştım. (Daha sonra arıtmak, er, erdem, esenlik, evrensel, genel, ısı, kıvanç, konuk, kutsal, önemli, özel, subay, tüm gibi sözcüklerin de Atatürk tarafından bulunduğunu öğrendim.)
Yazının ilgi görmesi ve birçok kişinin kitabı merak etmesinin ardından, Celal Bayar Üniversitesini bu yıl kazanan her öğrenciye bir “Geometri” kitabı verebilmenin yollarını aradık. Türk Dil Kurumu ile bağlantı kurarak bu amaçla kitabı çoğaltma isteğimizi bildirdik. Çoğaltmamıza izin veremeyeceklerini, ama kaç tane istiyorsak basabileceklerini söylediler. Sadece sözde kalmasın diye 9 Haziran günü yazılı olarak da başvurduk. Sonuçta hem sayı hem de fiyat üzerinde anlaştık. Ancak geçtiğimiz günlerde, Atatürk’ün kurduğu Türk Dil Kurumundan, ellerinde Atatürk’ün yazdığı 13,5×19,5 cm boyutlarındaki 48 sayfalık (24 yaprak) “Geometri” kitabının bulunmadığı ve kısa sürede basılamayacağı yanıtını aldık.
Ölümünden kısa bir süre önce yazdığı vasiyetname ile mal varlığını Türk Dil Kurumu ile Türk Tarih Kurumuna bırakan Atatürk’ün 1 Kasım 1938 tarihindeki TBMM açılışı için yazdığı “Türk Dil Kurumu’nun en güzel ve verimli bir iş olarak, türlü bilim dallarına ilişkin Türkçe terimler yapmış olması, dilimizi yabancı dillerin etkisinden kurtarma yolunda atılmış köklü ve kuruma yaraşır bir adımdır. Bu öğretim yılında, okullarımızda öğretimin Türkçe terimlerle yazılmış kitaplarla başlamış olmasını, kültür yaşamımız bakımından çok önemli bir olay olarak belirtmek isterim.” sözleri, hasta olduğu için Başbakan Celal Bayar tarafından okunmuştur.
Dün gece rüyamda Atatürk’ü gördüm. Mutsuzdu. “Kemiklerim sızlıyor!” diye yakınıyordu. Dikkatli baktığımda elinde bir kitap gördüm. Üzerinde “Geometri” yazıyordu!
(Prof. Dr. Ülgen Zeki Ok’un kaleminden, okulgen@ulgenok.net)
